przegladksiazki.pttk.pl

Ogólnopolski Przegląd Książki Krajoznawczej i Turystycznej

 

Historia Ogólnopolskiego Przeglądu Książki Krajoznawczej i Turystycznej 

Pierwszy ogólnopolski przegląd książek krajoznawczych zorganizowano w 1987 roku w Białymstoku z inicjatywy Marii Marandy, działaczki miejscowego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i dyrektorki Wydziału Kultury Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku. W pierwszym triennale wzięło udział 19 wydawców. Oceniano, bez podziału na kategorie, wszystkie publikacje zawierające treści krajoznawcze. Grand Prix przypadło publikacji Zamki w Polsce Bohdana Guerquina, wydanej przez Wydawnictwo Arkady. Konkursowi nadano charakter triennale, a jego druga edycja odbyła się w 1990 roku, również w Białymstoku. W związku z trudną sytuacją PTTK zrezygnowano wówczas z organizacji kolejnych konkursów. 

W 1994 roku środowisko krajoznawców skupione w Wielkopolskim Klubie Publicystów Krajoznawczych (WKPK) w Poznaniu podjęło się kontynuacji organizacji konkursu. Uzyskano poparcie władz wojewódzkich, dyrekcji Międzynarodowych Targów Poznańskich oraz Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. III Ogólnopolskie Triennale Książki Krajoznawczo-Turystycznej zorganizowano w Poznaniu, a komisarzem konkursu został ówczesny prezes WKPK Witold Gostyński. Imprezie nadal patronowało PTTK i jego Komisja Krajoznawcza. Konkurs towarzyszył odbywającemu się w Poznaniu Tour Salonowi (obecnie Targi Regionów i Produktów Turystycznych Tour Salon), a dobre warunki i znakomitą oprawę konkursu zapewniały Międzynarodowe Targi Poznańskie (MPT). Powołano wówczas Radę Programową, która nakreśliła obowiązujące do dziś, z niewielkimi modyfikacjami, ogólne zasady organizacji konkursu. W poznańskiej edycji konkursu po raz pierwszy oceniano publikacje w kategoriach: albumy, przewodniki, mapy, foldery oraz monografie i inne opracowania krajoznawcze. Pokonkursowa wystawa w czasie Tour Salonu cieszyła się dużym zainteresowaniem, a towarzyszące wręczeniu nagród spotkanie wydawców i autorów było okazją do wymiany doświadczeń. Tradycyjnie nagrodami w konkursie stały się dyplomy honorowe Zarządu MTP i Zarządu Głównego PTTK, a od 2002 roku także marszałka lub wojewody wielkopolskiego.

Duże zainteresowanie pierwszym poznańskim konkursem spowodowało, że postanowiono organizować go corocznie jako Ogólnopolski Przegląd Książki Krajoznawczej i Turystycznej. Współorganizator przeglądów, Wielkopolski Klub Publicystów Krajoznawczych, został nagrodzony w 1994 roku, w pierwszej edycji konkursu na najciekawsze inicjatywy turystyczne w Polsce, Honorową Nagrodą „Przebiśniegu”, gdyż – jak głosił werdykt jury – wspierany przez Komisję Krajoznawczą Zarządu Głównego PTTK, wznowił Triennale Książki Krajoznawczo-Turystycznej, promując w tej formie wydawnictwa turystyczne, przy wydatnej pomocy dyrekcji Międzynarodowych Targów Poznańskich. Kolejny konkurs (jako IV Przegląd) zorganizowano w 1995 roku. Od 1996 roku zaczęto wydawać katalogi pokonkursowe, które oprócz dokumentowania przebiegu Przeglądu stanowią interesujący przyczynek do analizy rozwoju rynku wydawnictw krajoznawczych.

W 2010 roku, z inicjatywy Komisji Krajoznawczej Zarządu Głównego PTTK, Centralna Biblioteka PTTK uruchomiła stronę internetową Przeglądu www.przegladksiazki.pl, na której można znaleźć pełną informację o przebiegu kolejnych edycji konkursu. Od 2013 roku główny ciężar organizacji Przeglądu przejęła Centralna Biblioteka PTTK, współpracując z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi, Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego oraz Komisją Krajoznawczą Zarządu Głównego PTTK, Oddziałem Poznańskim PTTK i Wielkopolskim Klubem Publicystów Krajoznawczych. Komisarzem Przeglądu jest Maria Janowicz.

Publikacje biorące udział w Przeglądzie, po wystawie na Tour Salonie, przekazywane są do zbiorów bibliotecznych Centralnej Biblioteki PTTK im. K. Kulwiecia w Warszawie, gdzie są udostępniane czytelnikom na ogólnie przyjętych zasadach. Novum organizacyjnym konkursu od roku 2016 na wniosek jury pod przewodnictwem prof. Krzysztofa R. Mazurskiego jest wprowadzenie kategorii wydawnictwa dla dzieci.

W Przeglądzie, obok takich wydawnictw o zasięgu ogólnopolskim jak Sport i Turystyka – Muza, Kraj, PPWK, Arkady, Bernardinum, PWN czy Libra PL z Rzeszowa i Libra z Olecka, brały też udział wydawnictwa regionalne, np. Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury czy Wydawnictwo Miejskie Posnania z Poznania, Rewasz z Pruszkowa, Eko-Graf oraz Sudety z Wrocławia, BiK z Piły, Witański z Katowic, Zora z Widzewa, QMiKa z Olsztyna, Mazowiecki Instytut Kultury z Warszawy, Muzeum Okręgowe z Suwałk i Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, czy regionalne pracownie krajoznawcze PTTK. Organizatorów cieszył szczególnie udział lokalnych i regionalnych oraz wojewódzkich organizacji turystycznych, wydawnictw z gmin, powiatów, urzędów marszałkowskich (świętokrzyski, lubelski, mazowiecki i kujawsko-pomorski), a także stowarzyszeń społecznych, takich jak np. Towarzystwo Miłośników Skoczowa, Stowarzyszenie Miłośników Tradycji Mazurka Dąbrowskiego, Stowarzyszenie Łączy Nas Kanał Elbląski, Stowarzyszenie Turystyczne Kaszuby czy Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Dorzecza Zgłowiączki. W ostatnich latach coraz liczniej swoje wydawnictwa przysyłają parki narodowe i krajobrazowe, zgłaszając do udziału w Przeglądzie publikacje na bardzo wysokim poziomie merytorycznym i edytorskim: Roztoczański Park Narodowy, Bieszczadzki Park Narodowy, Karkonoski Park Narodowy, Dolnośląski Park Narodowy, Wigierski Park Narodowy, Tatrzański Park Narodowy czy Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego.

W jury Przeglądu zasiadali znakomici specjaliści, a wśród przewodniczących jury byli m.in. prof. Krzysztof Migoń (Uniwersytet Wrocławski), prof. Andrzej Tomczak (Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika), prof. Krzysztof R. Mazurski (Politechnika Wrocławska, Komisja Krajoznawcza ZG PTTK), dr hab. Wiesław Ostrowski (kartograf, Uniwersytet Warszawski) i od 2013 roku prof. Janusz Zdebski (AWF Kraków, prezes Zarządu Głównego PTTK w latach 1997–2005). Funkcję komisarza Przeglądu w minionych latach pełnili kolejno: Witold Gostyński, Elżbieta Hurnik, Magdalena Anders, Anna Zatorska, Aleksandra Warczyńska oraz Maria Janowicz.

Jakkolwiek w Przeglądzie nagradzane są wydawnictwa, to warto wspomnieć także niektórych autorów, których nazwiska powtarzają się wśród nagrodzonych: Janusz Czerwiński – autor publikacji o Dolnym Śląsku, Włodzimierz Łęcki – nagrodzony już na pierwszym przeglądzie w Białymstoku, Piotr Maluśkiewicz – autor wielu przewodników i albumów o Wielkopolsce, Maria i Przemysław Pilichowie, oraz znakomici fotograficy Adam Bujak czy Edward Hartwig.

Ogólnopolski Przegląd Książki Krajoznawczej i Turystycznej stał się znany wśród wydawców i instytucji turystycznych, zaś fakt zdobycia nagrody Przeglądu jest doceniany przez wydawców, którzy informację o tym często umieszczają na specjalnych obwolutach bądź też w kolejnych wydaniach nagradzanej publikacji.

Na podkreślenie zasługuje również fakt, że Przegląd Książki jest organizowany od ponad 30 lat siłami społecznymi przez miłośników książki turystycznej i pasjonatów krajoznawstwa. Warto też zauważyć niebagatelne wsparcie finansowe ze strony struktur samorządowych: przeszło dekadę statuetki Przeglądu, trafiające do nagradzanych wydawnictw, finansował Samorząd Województwa Wielkopolskiego, tegoroczne zawdzięczamy Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Podlaskiego.

I niech się dalej tak dzieje przez następne lata!

Witold Gostyński (2022 r.)

Ta strona używa plików cookies (niezbędne do prawidłowego działania). View more
Accept
Skip to content